خاش، شهری کوهپایهای در جنوب شرق ایران و استان سیستان و بلوچستان است که بهدلیل قرار گرفتن در دامنه کوه تفتان و ارتفاع قابل توجه از سطح دریا، آبوهوایی متفاوت نسبت به سایر مناطق گرمسیری استان دارد. این شهر با اقلیم بیابانی و نیمهکوهستانی شناخته میشود و نوسانات دمایی در آن چشمگیر است. آبوهوای خاش در تابستان گرم و خشک است؛ دمای هوا در این فصل معمولاً بین ۳۷ تا ۴۲ درجه سانتیگراد میرسد و رطوبت هوا پایین است، در حالی که شبها کمی خنکتر هستند. زمستانها در خاش معتدل تا خنکاند و دما به حدود ۸ تا ۲۰ درجه کاهش مییابد. بارندگی در این منطقه محدود و عمدتاً در فصل زمستان و اوایل بهار رخ میدهد. وزش بادهای موسمی و طوفانهای گرد و خاک در برخی فصول سال، بهویژه تابستان، از پدیدههای اقلیمی رایج در خاش است. این ویژگیها موجب شده خاش اقلیمی خاص، خشک و تا حدودی کوهستانی داشته باشد که آن را از دیگر شهرهای استان متمایز میکند.
بهترین زمان برای سفر به خاش، استان سیستان و بلوچستان، فصلهای بهار (اواخر فروردین تا اوایل خرداد) و پاییز (شهریور تا اواخر مهر) است. در این فصول، هوای خاش معتدل و مطبوع بوده و شرایط مناسبی برای گشتوگذار در مناطق کوهپایهای و جاذبههای طبیعی اطراف شهر فراهم میشود. در بهار، نسیم خنک ارتفاعات همراه با آسمان صاف، فضایی آرام و دلانگیز ایجاد میکند و گردشگران میتوانند با آرامش بیشتری از مناظر طبیعی و آبوهوای دلپذیر لذت ببرند. در پاییز نیز، دمای ملایم روز و خنکی شبها، خاش را به مقصدی مناسب برای سفرهای طبیعتگردی و فرهنگی تبدیل میکند. تابستانها در خاش بسیار گرم و خشک است، با دمایی بین ۳۷ تا ۴۲ درجه سانتیگراد که ممکن است شرایطی نهچندان مناسب برای سفرهای روزانه ایجاد کند. زمستان نیز اگرچه خنک است، با دمایی حدود ۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد، اما سرمای شبانه و وزش باد ممکن است برای برخی گردشگران محدودیتهایی ایجاد کند.
فرودگاه خاش در حومه شهر خاش، در محور جادهای مشخص به نام «جاده فرودگاه» واقع شده است. این فرودگاه خدمات هوایی مستقیمی ارائه نمیدهد. اغلب مسافران ابتدا با هواپیما به فرودگاه زاهدان یا در مواردی ایرانشهر سفر میکنند و سپس مسیر زمینی را ادامه میدهند. فاصلهی خاش تا زاهدان حدود ۱۸۰ کیلومتر است که با خودرو در ۲ تا ۳ ساعت قابل طی شدن است. این مسیر زمینی امن و نسبتاً کوتاه، گزینهای منطقی برای ادامه سفر به خاش محسوب میشود.
متأسفانه، خاش فاقد ایستگاه راهآهن مسافری است و هیچ قطار مستقیمی به این شهر تردد نمیکند. نزدیکترین ایستگاه راهآهن به خاش در شهر زاهدان قرار دارد.
مسافران میتوانند با قطار به زاهدان سفر کنند و سپس با استفاده از اتوبوس یا خودروی شخصی به خاش بروند. فاصله زاهدان تا خاش حدود ۱۸۰ کیلومتر است و با خودرو یا اتوبوس حدود ۲ ساعت و ۱۰ دقیقه طول میکشد.
این گزینه مناسب افرادی است که قصد سفر با قطار دارند ولی مقصد نهاییشان خاش است و میتوانند ترکیبی از قطار و حملونقل جادهای را انتخاب کنند.
پایانه مسافربری خاش، ترمینال اصلی اتوبوسرانی این شهر است که بهصورت منظم و با امکانات مناسب به مسافران خدمات ارائه میدهد. این ترمینال دارای سالنهای انتظار، سرویسهای بهداشتی، غرفههای فروش بلیت، نمازخانه و پارکینگ است. اتوبوسهای VIP و معمولی از شهرهای مهمی مانند زاهدان، ایرانشهر، سراوان و سایر شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان به این ترمینال رفتوآمد دارند.
فاصله ترمینال تا مرکز شهر خاش حدود ۳ کیلومتر است و مسافران میتوانند با تاکسی یا وسایل نقلیه عمومی این مسیر را در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طی کنند. این پایانه تحت نظارت سازمان راهداری و حملونقل جادهای استان سیستان و بلوچستان بوده و امکانات مناسبی برای رفاه مسافران فراهم شده است.
حملونقل عمومی در خاش شامل تاکسیهای خطی و دربستی، مینیبوسها و تعدادی اتوبوس شهری است که گزینههایی برای جابهجایی در داخل شهر فراهم میکنند. تاکسیهای تلفنی و خودروهای شخصی نیز بهطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند، هرچند تاکسیهای اینترنتی مانند اسنپ و تپسی هنوز بهطور رسمی در این شهر فعال نشدهاند.
شبکه مینیبوسرانی در مسیرهای اصلی شهری مانند خیابان امام خمینی و بلوار شهید رجایی فعالیت دارد و بخشی از نیازهای حملونقل شهری را پوشش میدهد. با وجود این، کمبود ناوگان و فرسودگی برخی وسایل نقلیه از چالشهای حملونقل عمومی در خاش به شمار میرود. این سیستم در حال توسعه است و تلاشهایی برای بهبود زیرساختها و افزایش خدمات صورت گرفته است.
1.قلعه حیدرآباد: قلعهای تاریخی در جنوب شرق خاش که به دوره اوایل قرن بیستم میلادی تعلق دارد و نمادی از معماری و تاریخ محلی منطقه است.
2.کوه تفتان: تنها آتشفشان نیمهفعال ایران واقع در نزدیکی خاش با چشماندازی باشکوه و مسیرهای کوهنوردی مناسب برای علاقهمندان به طبیعت و ماجراجویی.
3.غار گواتامک: غاری طبیعی و آهکی در ارتفاعات خاش که برای علاقهمندان به غارنوردی و طبیعتگردی جذاب است.
4.زیارتگاه مرتضی علی: بنای تاریخی مربوط به دوره تیموری-صفوی با معماری خاص و گنبدی که از آثار ملی ایران محسوب میشود.
5.چشمه گلفشان پیر گل: چشمهای زمینشناسی در کوههای سیاهبند خاش که پدیدهای طبیعی و دیدنی برای گردشگران است.
6.دریاچه سه دریا: مجموعهای از سه دریاچه کوچک در کوه تفتان خاش که دو دریاچه آب شیرین و یکی آب شور دارد و محل مناسبی برای طبیعتگردی است.
⭐⭐⭐ هتلهای ۳ ستاره خاش
هتلهای ۳ ستاره در خاش امکانات مناسبی با قیمتهای اقتصادی ارائه میدهند:
هتل نگین خاش: واقع در مرکز شهر، دارای اتاقهای مجهز به تهویه مطبوع، اینترنت وایفای رایگان، رستوران با منوی متنوع و پارکینگ اختصاصی برای راحتی مسافران.
هتل سیستان خاش: هتلی با محیطی آرام و خدمات خوب مانند رستوران، کافیشاپ، پذیرش ۲۴ ساعته و اتاقهای تمیز و مجهز که برای مسافران با بودجه متوسط گزینه مناسبی است.
هتل امید خاش: در نزدیکی بازار مرکزی، با امکاناتی مانند اینترنت رایگان، رستوران و فضای پارکینگ، اقامتی ساده و راحت برای گردشگران و مسافران کاری فراهم میکند.
⭐⭐⭐⭐ هتلهای ۴ ستاره خاش
چند هتل ۴ ستاره در خاش وجود دارد که امکانات رفاهی بیشتری دارند:
هتل ارم خاش: این هتل در موقعیتی مناسب در مرکز شهر قرار گرفته و با امکاناتی مثل رستوران، سالن اجتماعات، اینترنت پرسرعت، پارکینگ و فضای سبز، اقامتی با کیفیت و دلپذیر را ارائه میدهد.
هتل مهتاب خاش: هتلی مدرن با اتاقهای شیک و مجهز، رستوران با انواع غذاهای محلی و بینالمللی، کافیشاپ و خدمات پذیرش ۲۴ ساعته که محیطی مناسب برای خانوادهها و گردشگران فراهم میکند.
هتل جهانگردی خاش: هتلی با سابقه و امکانات مطلوب شامل رستوران، فضای باز، اینترنت و پارکینگ، که بهخصوص برای مسافران تورهای گردشگری و گروهی مناسب است.
فرهنگ و سنتهای خاش، واقع در استان سیستان و بلوچستان، جلوهای از تنوع قومی و تاریخی این منطقه است. مردم خاش عمدتاً از قوم بلوچ هستند که زبان بلوچی با لهجههای محلی و زبان فارسی در کنار هم در میان آنها رایج است.
مناسبتهای مذهبی و فرهنگی مانند عید فطر، عید قربان، ماه رمضان و مراسم عزاداری محرم با آداب و رسوم خاص و ویژه برگزار میشوند. یکی از رسوم مهم خاش، برگزاری مراسمهای سنتی و آیینهای محلی همراه با موسیقی بلوچی و رقصهای محلی است که در مناسبتهای جشن و سرور اجرا میشوند.
صنایع دستی خاش شامل حصیربافی، گلیمبافی، نمدمالی و ساخت زیورآلات سنتی نقره است که مهارت و هنر مردم بومی را نشان میدهد. این صنایع در بازارهای محلی و مناسبتهای خاص به فروش میرسند و نمادی از فرهنگ اصیل منطقه هستند.
مهماننوازی در خاش بسیار برجسته است و پذیرایی با غذاهای محلی مانند بریانی، کبابهای سنتی، خوراکهای دریایی و نانهای محلی، همراه با چای و دمنوشهای گیاهی، از رسوم مهم مهمانیها و دیدارهاست. همچنین داستانگویی و اجرای موسیقی سنتی بلوچی از سرگرمیها و بخشهای مهم فرهنگ شفاهی مردم خاش محسوب میشود.
در مجموع، فرهنگ و سنتهای خاش بازتابی از هویت غنی و چندلایه مردم بلوچ با حفظ آداب و رسوم دیرینه در زبان، هنر، موسیقی و زندگی روزمره است.
✅ برنامه سفر ۳ روزه به خاش
✅ روز اول
ورود به خاش و اقامت در هتلهای ۳ یا ۴ ستاره یا مهمانپذیرهای محلی
بازدید از محوطه باستانی کلپورگان و آشنایی با تاریخ کهن منطقه
ناهار در رستورانهای محلی با غذاهای اصیل بلوچی مانند بریانی و کبابهای محلی
گشت در بازار سنتی خاش برای خرید صنایع دستی و سوغات محلی
شام در یکی از رستورانها یا کافههای معروف شهر با فضای دوستانه و آرام
✅ روز دوم
بازدید از روستای تاریخی دشت بزمان و تماشای طبیعت بکر اطراف
سفر به چشمه آبگرم گواتر برای استراحت و بهرهمندی از خواص درمانی
ناهار در روستاهای اطراف با غذاهای محلی خوشطعم
بازدید از پارک جنگلی بلوط و پیادهروی در فضای طبیعی و دلانگیز
بازگشت به هتل و استراحت
✅ روز سوم
بازدید از قلعه تاریخی محمدآباد و آشنایی با فرهنگ و معماری منطقه
گشت در پارکها و فضاهای عمومی خاش برای تفریح و استراحت
ناهار در رستورانهای محلی با انواع غذاهای سنتی و دریایی
بازدید از بازارچههای محلی برای خرید سوغات و صنایع دستی
بازگشت به شهر مبدا یا ادامه سفر به مقصد بعدی